Κάσος

Η πρωτεύουσα και λιμάνι του νησιού, βρίσκεται στο κέντρο των χωριών γύρω από τον κόλπο της Mπούκας που έχει σχήμα φρυδιού, από όπου μάλλον πήρε και το όνομά του ο οικισμός. Το μικρό, πανέμορφο λιμανάκι, στο οποίο προσαράζουν τα ψαροκάικα του νησιού μπροστά από τον οικισμό, λέγεται κι αυτό Μπούκα. Το Φρυ ιδρύθηκε το 1840 από κατοίκους κυρίως της Aγίας Mαρίνας. Yπάρχουν αρκετά πετρόκτιστα αρχοντικά, αληθινά κομψοτεχνήματα, όπως του Mηνακούλη, όπου στεγάζεται ο υγειονομικός σταθμός, ο παραδοσιακός ξενώνας του σχολείου, το αρχοντικό του Kουτλάκη και άλλα καπετανόσπιτα. Tα περισσότερα σπίτια είναι δίπατα και διατηρούν την παλαιά αρχιτεκτονική. Mπροστά στο Δημαρχείο, στη μικρή πλατεία, το μνημείο είναι έργο του Aνατόλη Λαζαρίδη. Tο Φρυ έχει 335 κατοίκους.

Σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο του παλιού δημαρχείου του Φρυ στεγάζεται η αρχαιολογική συλλογή της Κάσου, καθώς και εκθέματα από την περίοδο της Επανάστασης του 1821. Στη συλλογή περιλαμβάνονται ευρήματα από το σπήλαιο Ελληνοκαμάρα, από την προϊστορική ακρόπολη στο Πόλι, από την Χέλατρο καθώς και από άλλα σημεία του νησιού. Το μουσείο βρίσκεται στον οικισμό Φρυ. Η συλλογή είναι επισκέψιμη για το κοινό από Τρίτη έως Κυριακή τις εξής ώρες: 09.00 - 13.00 και 18.00 - 20.30, αλλά το ωράριο αυτό ισχύει κυρίως τη θερινή περίοδο.

Η Μονή του Αγίου Μάμα βρίσκεται στη νότια πλευρά της Κάσου, κοντά στην παλαιά πρωτεύουσα Πόλι, σε ύψωμα με θέα στο Λιβυκό Πέλαγος. Ιδρύθηκε από τον ιερομόναχο Χριστόφορο τον 19ο αιώνα (μεταξύ 1867-1894). Πρόκειται για σταυροθολιακό ναό μονόχωρο, τρίκογχο με ημικυλινδρικές κόγχες. Καλύπτεται από οκτάπλευρο τρούλο που στεγάζεται με ημισφαιρικό θόλο και έχει πρόναο στεγασμένο με σταυροθόλιο. Ο ναός είναι αφιερωμένος στον ’γιο Μάμα (260 μ.χ.), προστάτη των βοσκών και των ποιμνίων τους, που θανατώθηκε με τρίαινα υπερασπιζόμενος τη πίστη του στο Θεό. Η Μονή εορτάζει με μεγάλο πανηγύρι στις 2 Σεπτεμβρίου, ημέρα της εορτής του Αγίου.

Στην κορυφή του ερειπωμένου κάστρου υπάρχουν λείψανα τείχους. Την τοποθεσία αναφέρει ο Στράβωνας ως αρχαίο Πόλι. Στην περιοχή βρέθηκαν λαξευμένοι τάφοι του 4ου και 3ου αι. π.X., μελανόμορφα αγγεία, λήκυθοι, επιτύμβιες στήλες και ελληνιστικές επιγραφές.

Το Λαογραφικό Μουσείο της Κάσου στεγάζεται σε μια παλιά οικία στο Αρβανιτοχώρι. Δύο δωμάτια του παραδοσιακού κασιώτικου σπιτιού, το υπνοδωμάτιο και η σάλα, αναπαριστούν τη ζωή και φιλοξενούν αντικείμενα καθημερινής χρήσης.

Η Μονή της Παναγίας του Ελλέρου βρίσκεται στην περιοχή της Ελλέρου-Αγίας Μαρίνας, νοτιοδυτικά του Φρυ. Ο κτιριακός χώρος αποτελείται από τον μονόχωρο καμαροσκέπαστο ναό της Παναγίας και ένα μικρό κτίσμα τύπου «μητάτου» (ποιμενική κατοικία). Στο εσωτερικό του ναού υπάρχει μικρό τέμπλο και δάπεδο με διακόσμηση από βότσαλο. Εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου, ημέρα του Γενεθλίου της Θεοτόκου.

Στην Κάσο μην παραλείψετε να επισκεφθείτε το σπήλαιο Σελάι με τους εντυπωσιακούς σταλακτίτες, σε απόσταση 2 χλμ NΔ από τον οικισμό της Αγίας Μαρίνας. Πρόσβαση έχετε μόνο από μονοπάτι. Το σπήλαιο έχει βάθος 30 μ. και πλάτος 8 μ.

Το σύμπλεγμα των Έξι Εκκλησιών βρίσκεται σε ύψωμα κοντά στο χωριό Παναγία, στο δρόμο προς το Πόλι. Λέγεται ότι στη τοποθεσία αυτή ζούσαν 6 νεράιδες που, με την σταδιακή ανέγερση των ναών, εξαφανίσθηκαν με αποτέλεσμα να απαλλαχθεί η περιοχή από τα «κακά» πνεύματα. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή στη θέση των ναών υπήρχε αρχαίο ιερό αφιερωμένο στις Νύμφες (Νυμφαίο). Στον περίβολο αλλά και μέσα στους ναούς σώζονται αρχιτεκτονικά μέλη από παλαιότερες παλαιοχριστιανικές βασιλικές. Τα ξύλινα τέμπλα και οι εικόνες που βρίσκονται εντός των εκκλησιών χρονολογούνται γύρω στον 18ο αιώνα. Οι 6 εκκλησίες, αφιερώθηκαν σε 6 διαφορετικούς Αγίους : εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους, του Μεγάλου Αντωνίου, της Αγίας Κάρας (Αποτομή του Τιμίου Προδρόμου), της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Ιωάννου και του Αγίου Νικολάου (αρχιεπισκόπου Μύρων της Λυκίας και Θαυματουργού).